De economische problemen voor de burger in Nederland spitsen zich toe, met stagnerende koopkracht en toenemenden werkloosheid als voornaamste kenmerken. De schuldenberg van circa 800 miljard die de huishoudens daarbij hebben opgebouwd zal snel kunnen leiden tot verdere ontwrichting van onze economie.
Schuldenopbouw
In 2003 hadden wij nog maar een gezamenlijke schuld van 490 miljard euro, voor het eerst hoger dan het BNP. De totale schuld van de huishoudens nam in dat jaar met 45 miljard euro toe. Verreweg het grootste gedeelte van deze toename (40 miljard euro) kwam voor rekening van de uitstaande hypotheekschuld die opliep tot 407 miljard euro. De hypotheekschuld was de tien jaar voordien met gemiddeld 12,5 procent per jaar gestegen.
In 2006 hadden we ons nog dieper in de schulden gestoken. De huishoudens hadden toen gezamenlijk al voor 640 miljard euro aan leningen uitstaan, weer vooral hypothecaire schuld. (80 procent). De huishoudens gaven dat jaar 6 miljard euro meer uit dan ze ontvingen. Er werd vooral meer besteed aan duurzame consumptiegoederen. We moesten dat jaar ook 6,6 procent meer betalen aan belastingen en premies voor met name de zorgverzekering.
En nu twee/drie jaar later? Exacte gegevens zijn er nog niet maar het is niet gewaagd te veronderstellen dat we tot en met 2008 zijn doorgeschoten naar circa 800 miljard schulden, voornamelijk hypotheken (80%). De Nederlandse hypotheekschuld is na IJsland de hoogste ter wereld, hoger dan het BNP. Nederland heeft wereldwijd ook de hoogste Loan-to-Value: de meeste nieuwe hypotheken bedragen 114% van de waarde van het onderpand, terwijl in andere landen 80% normaal is. In ons buurland België heeft iedereen een degelijke annuïtaire hypotheek. Bij ons is dat nog minder dan 10%. 90% van de verkochte hypotheekvormen zijn fiscaal gedreven, met de aflossingsvrije hypotheek (40%) aan kop.
Regeringsbeleid
Staatsecretaris Klijnsma zag een maand geleden ook plots 700.000 Nederlandse huishoudens opdoemen die al vorig jaar kampten met problematische schulden. Zo diep dat ze meer dan drie jaar nodig hebben om ze af te lossen. Daarnaast lopen nog eens 250.000 huishoudens het risico dat ze in geldproblemen komen.
Uit eerder onderzoek van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) bleek al dat 1,9 miljoen huishoudens betalingsachterstanden hadden. Volgens de staatssecretaris ontstaan geldproblemen vaak door werkloosheid, maar dat kan bezwaarlijk het grote aantal problemen verklaren.
Veel mensen kunnen slecht omgaan met geld, dat heeft de hoogconjunctuur ze afgeleerd. Uit het onderzoek van het ministerie van SZW blijkt dat vooral laag opgeleide, werkloze mannen problematische schulden hebben.Het Nibud heeft daar een andere mening over, het adviseert mensen altijd een buffer van enkele duizenden euro’s achter de hand te houden, maar 3,5 miljoen huishoudens lukt dat niet.
Een kwart van de Nederlanders spaart nooit en de volgende kwart spaart alleen als er geld overblijft. Nog eens een kwart staat iedere maand rood. Echter vooral carrièregerichte mensen die luxe en status belangrijk vinden en onbezorgde, impulsieve mensen die op comfort en vermaak zijn gericht, bevinden zich financiëel gezien vaker in de gevarenzone, zegt het Nibud.
Werkloosheid en vogelvrijen
Het ministerie van SZW wil het aantal huishoudens met geldproblemen terugdringen. Om dat te bereiken moeten gemeentes een belangrijkere rol gaan spelen. Maar gaat dat lukken als de werkloosheid zoals verwacht sterk toeneemt en als wij onze luxe neigingen niet leren te beheersen? De werkloosheid zal verder oplopen zoveel is zeker, vaak nog verborgen bij de vogelvrijen, de 1 miljoen ZZPers, die opeens geen krediet of hypotheken van de banken meer kunnen krijgen. En hoe lang gaan wij nog onze deeltijd werkloosheid met subsidies voortzetten, ook daar zit veel verborgen leed..
Mensen gaan failliet als de waarde van hun huis verder drastisch daalt. De bestedingen zullen stagneren of zelfs minder worden want volgend jaar gaat iedereen er in koopkracht op achteruit. Dat tast, behalve de huizenmarkt, ook de commerciële sector van de vastgoedmarkt aan, Er komt steeds minder behoefte aan kantoren en winkels. De bouw valt dus stil, de horeca krijgt nieuwe klappen en de uizendmarkt stort opnieuw ineen. Om een paar voorbeelden te noemen
En de banken, die zullen nog forse verliezen moeten nemen, Rabo met zijn 40 % hypotheek verstrekkingsmarktaandeel zeker, dus daar valt geen ruimer kredietbeleid van te verwachten. Dat is ook de les, we zullen minder moeten gaan lenen, zowel de overheid, de bedrijven als de consumenten, we hebben ons in het verleden kapot geleend. De aanpassingen die nodig zijn zullen minstens tien jaar vergen en de huidige regering…., die rent achter de feiten aan, anticipeert niet. Geen vrolijk vooruitzicht.
bron: PlusPost.nl
Loading ...
De vrije markt probeert haar corrigerende werk al te doen door de kredietkraan dicht te draaien, maar onze volksvertegenwoordigers houden er andere ideeën op na. Overigens met steun van de meerderheid van de kiezers, dus ons staat een koekje van eigen deeg te wachten.
Maar eerst gaan we nog tientallen miljarden in Griekenland pompen, gevolgd door Ierland. Daarna enkele honderden miljarden in Spanje en Italië. Tegen de tijd dat Nederland komt bedelen is het geld op.
Dubai is een waarschuwingsschot waar niemand een les uit heeft getrokken.
Het spel is weer begonnen Delta Lloyd Bank heeft via vehicle weer 900 miljoen aan hypo’s doorverkocht aan institutionele beleggers [ pensioenfondsen ]fd.nl
Op zich is “securitised lending” een goede zaak, omdat het onderpand zekerheid biedt aan de schuldeiser. Belangrijk hierbij is dat er duidelijkheid is over de kwaliteit van het onderpand, dat het onderpand relatief liquide en goed waardeerbaar is en dat er geen frauduleuze cq dubieuze praktijken achter schuilen, zoals tophypotheken.
Vanuit een CAR en FRB perspectief moeten de Centrale Banken stricter zijn met dit soort leningen. Dit lost 80% van alle gevaren op.
En ik hoor maar iedere keer dat het in Nederland niet zo erg is als in Amerika. Ik denk dat dat wel klopt want het is hier namelijk VEEL ERGER. Weet iemand wanneer die hutten in NL eens een keer stevig gaan dalen in prijs want als ik de vraagprijzen zie slaat het allemaal nergens op. Ik durf nog niet te starten.
Zelf ben ik werkzaam in de schuldhulpverlening.
In de laatste jaren was het erg gemakkelijk kredieten op te nemen. Onze clienten hebben dan ook vaak een krediet of hypotheek lopen, naast een andere berg schulden.
Wil men echter deelnemen aan een sanering (3 jarig traject) moet het huis eerst verkocht worden. Daar zit hem natuurlijk ook juist het probleem.
Hoeveel krijgt men nu nog terug voor het huis?
De komende jaren zijn de vooruitzichten niet al te best. Het aantal mensen met schulden neemt bovendien toe.
(Voor ons weer goed want het betekent uitbreiding.)
Tenslotte, wat vroeger sparen en dan kopen was, is tegenwoordig lenen en dan kopen.
Ofschoon dat tegenwoordig misschien ook al weer in het verleden ligt. Laten we dat hopen.
“wat vroeger sparen en dan kopen was”
Over hoeveel eeuw geleden ben je bezig?
bigD : de feiten zijn dat de geldstromen naar Spanje nagenoeg zijn afgebouwd en Dubai…..ik denk dat we niet in 1 week kunnen reageren.
We zijn zo ongeduldig allemaal. Rustig 2010 en 2011 afwachten . Komt allemaal… wat wij willen en mischien wel dromen.
Ik ben bang dat hoe langer het duurt voordat het hier inklapt hoe erger het gaat inklappen.
Dat het gaat klappen is, denk ik, zeker.
Misschien dat tegen de tijd dat wij klappen de rest van de wereldeconomie weer goed draait en we daar nog iets van kunnen profiteren.
Ik heb geen cijfers om dit te onderbouwen, omdat er simpelweg geen betrouwbare cijfers zijn. Beter gezegd; bereken wat met huidige beschikbare cijfers en dan weet je dat die uitkomst er zeker niet komt.
Zeker is dat schulden ééns afgelost moeten worden. Dit kan op verschillende manieren en geen enkele is bevorderd voor de economie.
*bevorderend
Ik sta er nog steeds van te kijken hoeveel mensen om mij heen blijven lenen en consumeren alsof er niets aan de hand is. Vooral jonge gezinnen (20-30 jaar, 1-2 kinderen) lijken geen schroom te kennen. Verbouwen, nieuwe auto, flatscreens, computers, wekelijks nieuw kinderspeelgoed en kleertjes, er lijkt maar geen einde aan te komen. En dat op een gezamelijk inkomen inkomen van pakweg 35k. Naast een hypotheek van 230k ook nog eens 20k consumptief krediet.
Ik bestelde laatst ergens een nieuwe koelkast voor een paar honderd euro en betaalde kontant. Een uurtje later belde iemand mij op om de ‘bestelling te bevestigen’, maar vooral mij een financiering aan te smeren. Ik bedankte beleefd omdat ik het niet nodig heb. De persoon aan de andere kant van de lijn was hoog verbaasd dat ik er voor koos om “dief van eigen portemonnee te zijn”. Hoe achterlijk zijn de mensen die hiervoor vallen?
@realist
Dat lijkt me nu juist de fout van de overheid. Zwakkeren worden niet beschermd, integendeel… Alleen al het feit dat aflossingsvrije hypotheken bestaan in Nederland (zie je in Belgie niet), zegt genoeg.
Nuja, het is dus de overheid die die put graaft, zij zullen hem ook ooit moeten opvullen.
@realist
Helemaal mee eens, zie ik ook.
Alhoewel ik denk dat deze mensen weldegelijk inzien dat hun gedrag eigelijk niet kan.
Ik denk dat ze nooit hebben geleerd om na te denken als ze geld uitgeven.
Ze moeten zichzelf wapenen tegen de commerciele invloeden. Met zoiets simpels als een NEE/NEE sticker op de voordeur (je hebt toch ook een spamfilter) zullen ze minder snel in de verleiding komen om uitgave te doen.
Aflossingsvrije hypotheken, HRA en alle andere financiele bochten drijven de huizenprijzen alleen maar op.
@ realist. De burgers in de US zijn nu pas echt wakker geworden. Men begint daar nu met cash of debit cards te betalen. Slechts 26 % gebruikte met Thanksgiving nog credit cards.
Europa loopt een beetje achter, zitten nog in een soort rouwproces, de shock moet eerst nog verwerkt worden.
consumeren moeten de mensen van de overheid. Consuminderen zou slecht zijn voor de economie…
tijdelijk dan toch
Delay en pray……
kinderen hebben al dikke schulden dus…
kinderen zijn vaak dik , dus…..
@ 11+12+13
Chantal heeft volkomen gelijk dat het juist de zwakkeren voor het gemakkelijke geld vallen. Ik heb zelf nog een vrij ouderwetse opvoeding gehad en geleerd eerst te sparen. Dat vind ik niet erg, want het leukste deel van kopen is het voorspel. Uitzoeken wat de beste prijs/prestatie verhouding biedt. En als ik dan uiteindelijk tot aanschaf over ga, ben ik vaak ook lang blij met m’n keuze. Met dingen die ik in een opwelling heb gekocht, heb ik dat heel vaak niet.
Voor de 2e patat-generatie die ik hierboven beschreef, gaat dat blijkbaar niet op. Waarom tot morgen uitstellen wat je vandaag ook met geleend geld kunt krijgen? Ze staan niet perse financieel zwak, ze hebben gewoon geen financiële ruggegraat. Nooit eentje gegroeid, want alles ging vanzelf.
Daar ligt wat mij betreft ook de oplossing: iedereen moet weer zelf verantwoording gaan dragen voor z’n eigen financiële (wan)beleid. Geen leger van hulpverleners voor deze huilbaby’s. Hun probleem bestaat uit een combinatie van hebzucht en gemakzucht.
Maar als er iets is waar die groep gevoelig voor is, dan is het wel hun eer. De waarschuwing bij leningen zou ook eigenlijk moeten zijn: “Let op! Geld lenen voor zooi die je je niet kunt veroorloven, maakt je tot een sukkel en een slaaf van de bank”.
@17
Iedereen die een huis koopt en deze niet 100% zelf kan financieren is een sukkel?
@ 18
ja dat staat er ook echt :S
nr.6:
Ik vind het niet normaal dat je geld leent voor consumptieve goederen zoals een TV of een auto. Ook voor een huis moet je nooit meer lenen dan dat het waard is.
@18
Als je (veel) meer leent dan je je eigenlijk kunt veroorloven, ben je idd een sukkel. Dat jij dat linea recta vertaald naar dat niemand zou moeten lenen voor het financieren van een eigen woning danwel enig ander consuptief product, tja….
Misschien nog eens opnieuw lezen en kijken of de strekking van mijn stukje dan wel bevat.
@Henri:
Als je een huis ‘koopt’, maar geen geld hebt om deze binnen 30 jaar af te lossen ben je een sukkel.
Laatst zag ik in een programma zogenaamde slachtoffers van Scheringa die hun hypotheek met ruim een ton hadden verhoogd omdat ze ‘toch naar hun werk moesten’. Volgens mij kun je met een autootje van duizend euro ook op je werk komen en anders moet je maar wat dichterbij gaan wonen.
@23 Okkie Precies en dan te bedenken dat het laatste “slachtoffer van Scheringa” nog wel 100 maal in het nieuws zal komen.
Dat zijn geen slachtoffers, dat zijn mede-daders die hun schulden afwenden op anderen. Het was toch een contract tussen twee partijen?
Wie zijn eigen schulden niet kan afbetalen moet zich allereerst SCHAMEN en zich VEREXCUSEREN naar diegenen die het gelag betalen.
Maar dat zit niet in de houding noch het vocabulaire van dergelijke “slachtoffers” die gewend zijn weg te komen met een grote mond en zielige houding dat ze er zelf “niets aan konden doen”.
Die houding krijgen we in de verwijfde appeltjes-monarchie aangeleerd en we krijgen we een professionele hulpverlener bij om ons te begeleiden die houding aan te nemen.
Namens degenen die het gelag wel betalen, “slachtoffers van DSB” dank u voor uw deel in de rekening 🙂
@Realist 100% Eens (had u wellicht uit 24 ook gelezen)
” Wanneer barst de consumenten-schuldenbubbel van 800 miljard? ”
Deze kan helemaal niet barsten:
http://www.trouw.nl/krantenarchief/2008/10/14/2108543/Nederlanders_staan_voor__1_biljoen_euro_in_het_krijt.html
🙂
Toch moeten er in Nederland ook jaarlijks enorme bedragen gespaard worden. Nederland heeft namelijk al jaren een in verhouding tot de omvang van onze economie zeer groot overschot op de lopende rekening van onze betalingsbalans. En zo’n overschot is per definitie gelijk aan het totaal van onze nationale besparingen. Vlak voor het uitbreken van de kredietcrisi bereikte het overschot op de lopende rekening nog een record bedrag van meer dan 30 miljard op jaarbasis.
@27
30 miljard ?
Vergeleken met de totale schuld van 800 miljard (of 1030) is dat relatief erg weinig
De schuldenbubbel moet slinken.
Of barsten, in de zin van: in een keer uit elkaar klappen, wenselijk is vraag ik me af.
Hoewel ik zelf schuldenvrij ben, spaar voor uiteindelijk de aanschaf van een huis tegen normale prijs, dus eigenlijk zorgenvrij… Ook mijn gezin zou enorm de dupe worden van een plotseling uiteenklappen. En ik denk alles en iedereen om ons heen. Als de bubbel met een grote knal barst zijn de gevolgen extreem en verstrekkend.
Persoonlijk voel ik trouwens geen greintje medelijden met de zogenaamde ‘slachtoffers’ die nu hun hypo niet meer bolwerken. Ze waren toch ook mans genoeg, volwassen genoeg, deskundig genoeg, om die hypotheken af te sluiten? Het waren ook nog eens de personen die (en menigeen op dit blog kan hier over meepraten) je compleet uitlachten als je al het lef had iets negatiefs over de huizenmarkt te opperen. Dan werd je probleemloos voor dom, en nog erger uitgemaakt. Want zij wisten het wel; zij waren de geslaagde ondernemertjes die wisten hoe ze winst moesten pakken uit lucht. Wat mij betreft mag dat deel van de maatschappij nu ook de consequenties opvangen. En dus lijkt gefaseerd leeglopen me prettiger.
Wel vraag ik me af of het beleid van de NL staat niet het tegenovergestelde veroorzaakt. Steeds meer geld, potjes voor zieligerds, korte termijn oplossingen. We zijn bijna net zo failliet als Ijsland, alleen lijkt het allemaal mee te vallen.
De praktijk wijst anders. Een paar maanden niet op Funda gekeken. En wat blijkt nu: alles zit muurvast. Amper woningen verkocht, aanbod droogt ook op, maar het ergste: datgene dat nieuw wordt aangeboden nog steeds voor de hoofdprijs. Kortom: door allerlei omstandigheden is hier in NL nog weinig van de situatie doorgedrongen. Makelaars zijn nog niet dermate wanhopig dat ze de prijzen substantieel verlagen en verkopers (op enkele acute gevallen na) blijkbaar ook niet.
Het zal nog wat jaartjes vergen… Maar die 50% gaat er af!
28 Mark
Die 30 miljard euro is een saldo grootheid! Een saldo dat aangeeft welk bedrag van de binnenlandse besparingen niet opgenomen wordt in Nederland zelf. Een aangezien Nederland al jarenlang een positief saldo op de lopende rekening van de betalingsbalans heeft en dus een positief nationaal spaarsaldo, sparen we al jaren lang meer dan we lenen. Alleen een schuldbedrag van 800 miljard of meer noemen is daarom enigszins misleidend, omdat de schuld van de een de vordering van de ander is. Wel impliceert een toename van de uitstaande schuld dat steeds meer individuele huishoudingen in de toekomst mogelijk in betalingsproblemen gaan komen. betalingsproblemen
@30:
“Wim Boonstra, Chief Economist van Rabobank Nederland, toont in De betalingsbalans en de externe vermogenspositie overtuigend aan dat de op dit moment (o.a. door het CBS gehanteerde) gangbare onderzoeksmethoden leiden tot slechte statistiek.”
http://www.management-literatuur.nl/boek/Boonstra,_A./De_betalingsbalans_en_de_externe_vermogenspositie
@ 31 Okkie
Er is inderdaad iets bijzonders aan de hand met de externe vermogenspositie van Nederland. Of misschien moet je zeggen: iets tragisch. Nederland kent al jarenlang een spaaroverschot. Dat spaaroverschot heeft haar spiegelbeeld in een positief saldo op de lopende rekening van de betalingsbalans en een aanhoudende kapitaalexport van Nederland. Op grond van die permanente kapitaalexport zou je mogen verwachten dat Nederland een positieve externe vermogenspositie zou hebben: een situatie waarin de Nederlandse vorderingen op het buitenland de buitenlandse vorderingen op Nederland overtreffen. Het tegendeel blijkt echter waar. Nederland heeft momenteel een negatieve externe vermogenspositie. Dat dat de vraag rijzen wat er dan van al dat geexporteerde kapitaal is geworden. In onderstaande artikel doet Boonstra een aantal suggesties ter verklaring van deze paradox:
http://overons.rabobank.com/content/images/sparen_tcm64-74188.pdf
Jarenlang volgehouden nationale spaaroverschotten en overschotten op de lopende rekening zijn klaarblijkelijk nog geen garantie voor de vorming van een positief extern vermogen. Dat neemt echter allemaal niet weg dat Nederland op macroeconomisch niveau trendmatig meer spaart dan leent. Een belangrijke reden hiervan is het Nederlands pensioenstelsel dat jaarlijks omvangrijke gedwongen besparinge genereert.
Welkom dawg
U bent nieuw hier ? en goed geinformeerd, lijkt.
Kunt u ons helpen met hoe de punten in 32 zich verhouden tot risico’s op dalingen in de NL huizenmarkt?
In de PDF wordt gesteld dat in NL de vergrijzing toeslaat en daarmee de Nationale verdiencapaceit zal afnemen. In een huizenmarkt die gebaseerd is
– op aflossingsvrij financieren tegen lage rentes met HRA,
– op een doorstroom model
lijkt me dit een extra risico op dalingen, het is immers een markt?
@ 33 Joselito
Omdat we een negatief extern vermogen van 40 mld hebben in plaats van een positief vermogen van 300 mld lopen er er nu en in de toekomst per saldo beleggingsrendementen weg uit Nederland ipv dat die rendementen naar Nederland stromen. Gaat ten koste van het nationaal inkomen. En dat zal de betaalbaarheid van woningen uiteindelijk niet ten goede komen.
@ dawq
Kan de getallen van -40 ipv +300 helaas niet plaatsen, ben geen econoom.
Onbegrijpelijk dat vóórdat de NL huizenmarkt daalde het merendeel van de NL Banken genationaliseerd is of zwaar aan de steun lag. Hierbij opgemerkt dat ook het RABO kamp inmiddels via Eureko aan de overheidssteun hangt.
Wat de USA subprima allemaal niet teweeg heeft gebracht in NL. Als een soortgelijk proces ook in NL gaat spelen, nu dat:
– financieringsmogelijkheden strenger gelimiteerd worden (zie artikel) en
– HRA ter discussie staat (netto betaalbaarheid) en
– meer nadruk komt op aflossen asl onderdeel van woonlasten en
– NL BNP zal dalen (w.w. z.z.p. offshoring naar India China van middensegment werk en vergrijzing)
Die bovenstaande opsomming van factoren lijkt me van grotere invloed op de markt die de NL huizenmarkt is, dan de spaar- en pensioen-situatie, eens?
@ 35 Joselito
De getallen van 300 mld en 40 mld staan in het artikel van Boonstra waar ik naar link in (32).
Ik vind het ongelofelijk moeilijk om een reeel beeld te krijgen van de situatie waar we ons in bevinden. Als we de mainstream media moeten geloven zijn we het dieptepunt van de kredietcris gepasseerd, maar ik zie eigenlijk heel weinig aanknopingspunten voor een dergelijk optimisme. Als je de pessimisten moet geloven liggen er momenteel zoveel tijdbommen in het financieel systeem dat een totale implosie slechts een kwestie van tijd lijkt. Zo bekeken is de situatie op de Nederlandse woningmarkt slechts een klein radertje in een soort financiele doomsday machine.
@36 dawq
Ingewikkeld hoor, wat ik van de link in 32 kan maken:
– de dollar moet vallen wegens grote onbalans in besparingen Azie en ontsparingen USA.
– Met de dollar zal ook de euro deels meevallen tov valuta Azie.
– Spaar daarom ook in EU maar niet teveel, beleg zeker niet in $ en maak ook in euro flink schulden om mee te profiteren bij een val van de westerse munteenheden versus Azie omdat dan inflatie geexporteerd wordt.
Kortom het is goed voor ons om niet te sparen maar om schulden te hebben ?
Is dat het punt in Jip en Janneke taal, of haalt Joselito debet, credit, oorzaak en gevolg weer door elkaar?
Punt is dat je als individu wel voor je toekomstige oude dag kan sparen, maar dat een heel land dat eigenlijk niet kan. Tegenover de partij die spaart moet immers een partij staan die die besparingen opneemt als leningen. De enige manier waarop een land kan sparen met het oog op de vergrijzing is door deze besparingen, in de vorm van kapitaalexport, te parkeren in het buitenland. Op die manier wordt zo’n land op den duur een renteniersnatie.
Wat Boonstra in z’n artikel laat zien is o.a. dat een groot deel van de via kapitaalexport geschapen buitenlandse spaarpot verdwenen is door ongunstige beleggingen en koersverliezen.
Wat Boonstra in z’n artikel laat zien is o.a. dat een groot deel van de via kapitaalexport geschapen buitenlandse spaarpot verdwenen is door ongunstige beleggingen en koersverliezen.
geld dat ook nog voor een groot gedeelte uit “het niets” gecreëerd is. Nu in het het grote gat van de overkant verdwenen. Boonstra en de grote agro-leningen in de VS!
Het is zo dat de pensioenfondsen wanbeleid hebben gevoerd, met beleggingen. Onder andere door te veel/vaak transacties doen bij een dure broker zodat de kosten buitensporig zijn. Dit leverde de handelaren en managers bij de pensioenfondsen dan weer provisie op betaald door de brokerafdeling van de bevoorrechte bank.
De politiek en de financiele wereld is vergeven door mensen voor wie dit de normale gang van zaken is. Immorele doch legale praktijken.
http://www.volkskrant.nl/archief_gratis/article565389.ece/Nederland_gaat_vlijtig_sparend_ten_onder
@dawg nr.32:
Het negatief beleggingsrendement was kennelijk al voor aanvang van de kredietcrisis vele malen groter dan het spaaroverschot. Dat is wel een zorgwekkende situatie omdat je toen nog positieve rendementen zou verwachten. Ik vraag me af wie de hoofdschuldigen zijn voor deze slechte beleggingen.
@ll nr.41:
Dit artikel gaat lijnrecht in tegen de vaststelling van Boonstra namelijk dat het geld wel gebruikt wordt, maar tegen een negatief rendement.
@41:
Ik zie trouwens niet waarom een belegging in Nederland per definitie minder risicovol zou zijn.
zie zaterdag pag. economie van NRC.
“er is niets aan de hand”.
Waarom zit er trouwens een factor 10 tussen het spaaroverschot van Boonstra en Kolnaar? Het lijkt er op dat het spaaroverschot in een jaar tijd is geslonken.
@38
Dank dawg om in eenvoudige taal genoemd artikel uit te leggen, ik ben geen econoom.
Dat punt van renteniersnatie geldt dus (zie 37) zeker ook voor Azie (m.n China) die veel buitenlandse bezittingen in de dollar heeft.
De hele wereld is gewend dat Amerikanen consumeren en de rest voor hen produceert. Dat gaat goed zolang die Amerikanen daar iets tegenover kunnen zetten, anders moeten ze hun consumptie lenen. Dat lenen gaat goed zolang mensen vertrouwen in terugbetalen hebben (onderpanden en de $munt)
De Amerikanen weten dit ook en hebben zoveel mogelijk willen lenen om maar te kunnen blijven consumeren, zo “draaide de wereld gewoon door” veilig en voor iedereen duidelijk.
Wat nu gebeurd is, is dat dankzij lage $rente enorm veel geld ($M3) geschapen is waarbij de onderpanden (huizen) hoog gewaardeerd werden. De risico’s op niet-terugbetalen zijn vervolgens als een financieel product (CDO’s) verkocht.
Toen de USA zeepbel spatte op 14/9/2008 werd de werkelijke waarde van vastgoed in twijffel getrokken en begon een spiraal naar beneden met afwaarderingen op de waarde van uitstaande leningen bij banken. Hier bleek het risico op leningen niet-terugbetalen “groter dan gedacht”. In NL moesten m.n. ABNAMRO en ING verliezen nemen, Dhr Bruggink (RABO) sprak eerder dat ING in de orde grootte van 10 miljard euro zou moeten afwaarderen als zij dezelfde methode als RABO hanteerden. ING sprak schande van het becommentarieren van andermans cijfers en stelde dat RABO de stabiliteit van het financiële stelsel in gevaar bracht.
@ joselito, DNB is ongerust over sub-prime in Holland, uitstaande leningen voor huizen 400 miljard ?
http://www.fembusiness.nl/web/artikelSmal/40634/DNB-wil-poldervariant-sub-prime-vermijden.htm
@Il
Verwarrend artikel (april dit jaar) hier staat dan weer 400 miljard, Kadaster en CBS noemden eerder 1004, DNB 609 en toen bleken ze 180 miljard vergeten.
“Brouwer wil dat Nederlandse banken hun buffers versterken als ze een ‘kwetsbare’ hypotheekportefeuille hebben. DNB wilde rond de eeuwwisseling al wettelijke maatregelen nemen, maar de politiek wilde niet. ”
Klinkt als straten schoonvegen. Men wist waarschijnlijk al dat ABNAMRO en ING zwaar door USA kredietcrisis geraakt waren en dat DSB zou gaan vallen. Oktober 2009 DSB was eindspel dat “in alle rust” voor de camera’s werd afgedraaid. Op zich knap om de polderrust zo te handhaven.
@ 42, 43, 46 Okkie
@46
In het artikel van Boonstra wordt in grafiek het nationale spaarsaldo weergegeven. Bij de grafiek staat op de vericale as geen aanduiding over de betekenis er van. Ik vermoed dat de getallen percentages van het nationaal inkomen zijn. Daarmee komen de door Kolnaar resp. Boonstra genoemde omvang van de nationale besparingen in dezelfde orde van grootte te liggen.
@42
Boonstra schrijft het negatieve externe vermogen van Nederland toe aan enerzijds vermogensverliezen ten gevolge van een ongunstig wisselkoersverloop en anderzijds aan ongelukkige overnames en beleggingen. Welke van deze twee oorzaken het meeste gewicht in de schaal legt valt uit z’n artikel niet op te maken. Vlak echter het effect van een vanuits Nederlands perspectief, negatief koersverloop niet uit. Stel bijvoorbeeld dat het Nederlandse vermogen in het buitenland een waarde van $500 miljard vertegenwoordigt en het buitenlandse vermogen in Nederland $400 miljard, zodat het netto extern vermogen van Nederland €100 miljard bedraagt wanneer we uitgaan van een wisselkoers van 1$ = 1€.
Als nu de wisselkoers van de euro t.o.v. de dollar in de loop der tijd met 20 procent
stijgt, vertegenwoordigt de waarde van het Nederlandse netto externe vermogen nog maar maar ($500 mld – $ 400):1,2 =
€ 83 mld. Een verlies dus van
€ 17 mld.
Daarnaast heeft het Nederlandse bedrijfsleven inderdaad de nodige ongunstig afgelopen avonturen in het buitenland achter de rug. Namen als KPN (E-Plus). AHOLD en Numico schieten me hier te binnen.
@ 43 Volgens mij zitten Kolnaar en Boonstra op één lijn, in de zin dat ze allebei laten zien dat Nederland een relatief groot deel van het inkomen bespaart en die besparingen in de vorm van kapitaalexport naar het buitenland verplaatsen.